ΩΡΙΑ, ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ

ΩΡΙΑ, ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ

Ούλα τα κάστρα τά είδα, και τα γύρισα,
Σαν της Ωριάς το κάστρο, κάστρο δεν είδα.

                          (Δημοτικό Τραγούδι)

Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, το Κάστρο του Παλαιού Πυλιού αναφέρεται ως Κάστρο της Ωριάς από τους κατοίκους του Πυλίου, όπως και 30 ακόμη περίπου Κάστρα στην Ελλάδα.

Είναι λογικό, αν και δεν αναφέρεται πουθενά στα τοπωνυμικά και ονοματικά της Κω (ούτε από το Ζάρακα, ούτε από το Σκανδαλίδη), το καφενείο "Ωριά" να δανείστηκε την ονομασία του από το λόφο στον οποίο βρίσκεται το Κάστρο του Παλαιού Πυλιού μιας και βρίσκονται ακριβώς απέναντι.

η θέα από την Ωριά προς το Κάστρο

Το όνομα Ωριά ή Ωργιά σύμφωνα με τις ελληνικές παραδόσεις και τα δημοτικά τραγούδια σημαίνει αφενός μεν ηρωίδα, αφετέρου (ως παράγωγο από τη λέξη Ωραία) όνομα ωραίας (γυναίκας), ωριάς.

Κατά τον επικρατέστερο τύπο των δημοτικών τραγουδιών η Ωριά φέρεται άλλοτε ως Βασίλισσα, και άλλοτε ως Πριγκίπισσα κάστρου που πολιορκούμενη από Οθωμανούς ή Σαρακηνούς υπεραμύνθηκε για πολλά χρόνια μέχρι που κάποιος από τους πολιορκητές κατάφερε να εισέλθει στο κάστρο. Μάλιστα λέγεται πως αυτός ήταν από ελληνίδα μάνα ο οποίος μηχανεύτηκε το εξής τέχνασμα, προκειμένου να πετύχει την κατάληψη του απόρθητου κάστρου: Μεταμφιέστηκε σε γυναίκα εγκυμονούσα, (ή κατ΄ άλλες παραλλαγές σε μοναχό), και φθάνοντας στη πύλη του κάστρου ικέτευε ν΄ανοίξουν για να γεννήσει (ή να ξεκουραστεί από την ασκητεία ή για καταφυγή μεταξύ των ομοθρήσκων του).

Έτσι παραπεισθείσα η ευσπλαχνική Βασίλισσα (ή Πριγκίπισσα) διέταξε ν΄ ανοίξει η Πύλη για να εισέλθει ο ικέτης, αλλά "όσο ν΄ ανοίξη η πόρτα, χίλιοι εμπήκαν, κι όσο να μισανοίξη γέμισ΄ η αυλή, κι όσο να καλοκλείση η Χώρα πάρθηκε".

Αυτός δε που μηχανεύτηκε την εκπόρθηση κατά προηγούμενη συμφωνία με τον επικεφαλής των πολιορκητών έσπευσε να συλλάβει την Ωριά προκειμένου να την πάρει γυναίκα του πλην όμως εκείνη αλλόφρων από την απελπισία ρίφθηκε από τους προμαχώνες του κάστρου και σκοτώθηκε.

Από την εξιστόρηση αυτή επισημαίνονται τα ακόλουθα λαογραφικά σημεία: η Ωριά είναι μια όμορφη ηρωίδα, υψηλόβαθμη (Βασίλισσα ή Πριγκίπισσα), που κατέχει κάστρο, δηλαδή περιτείχιο οικοδόμημα που όμως είναι πολύ σημαντικό αφού δέχεται συνεχείς πολιορκίες που καταλήγουν άκαρπες. Αυτός που μηχανεύτηκε τη εκπόρθηση φέρεται ως γιος Ελληνίδας και ειδικότερα χριστιανής (αφού κατέφυγε ένας μοναχός), ενώ στο τέλος της αφήγησης το κάστρο αναφέρεται ως Χώρα.

Έτσι, λοιπόν, πριν από 15 περίπου χρόνια, το 1999 για την ακρίβεια, εμφανίζεται στη μέση του πουθενά, απέναντι από το λόφο του Κάστρου του Παλαιού Πυλιού, το καφενείο της Ωριάς. Μ'ένα τραπεζάκι ξεκίνησε το εγχείρημά του ο κ Τσαμπουνιάρης, χωρίς ρεύμα, μέσα στην ερημιά, με μόνο προτέρημα τη θέα προς το Κάστρο.
Σήμερα, μπορώ να βρω πολλαπλούς λόγους για τους οποίους θα έπρεπε να επισκεφτείτε την "Ωριά" έστω και μια φορά.

1) Η θέα
Η θέα είναι τουλάχιστον μεγαλειώδης. Από την ημέρα που άνοιξε, μέχρι και σήμερα, συνδυάζουμε ένα πέρασμα από την "Ωριά" με όλες τις πεζοπορίες στο Παλαιό Πυλί.

2) Η πρόσβαση

Η πρόσβαση είναι απλή. Με τρεις διαφορετικούς τρόπους-δρόμους μπορεί κάποιος να φτάσει στην Ωριά. Είτε με αυτοκίνητο από το χωματόδρομο, είτε από τα μονοπάτι το πετρόχτιστο μέσα από τον οικισμό του Παλαιού Πυλίου, σίγουρα θα αποζημιωθεί από την εικόνα που θα αντικρύσει. Υπάρχει κι ένα τρίτο δρομάκι, φτιαγμένο για να ανεβαίνουν τα γαϊδουράκια. Για δυο χρόνια το 2002-03, γαϊδουράκια παραλάμβαναν τον κόσμο από την ποτίστρα στο παλιό Πυλί και τους ανέβαζαν ως την Ωριά. Η σήμανση υπάρχει ακόμη. 

3) Ο καφές
Ο καφές ψημένος με παραδοσιακό τρόπο και αν είστε τυχεροί,σαλάτες με ντόπια υλικά και κανένα μπριζολάκι κ άλλα μεζεδάκια της στιγμής.

4) Η διακόσμηση

Ακολουθώντας πιστά την παράδοση, ο κ .Τσαμπουνιάρης, έχει δημιουργήσει έναν καταπληκτικό χώρο γεμάτο από παραδοσιακά αντικείμενα που τραβούν την προσοχή του επισκέπτη και τον μεταφέρουν στο παρελθόν.

5) Η τουαλέτα
Η μοναδική τουαλέτα σε φέρνει σε επαφή με τη φύση καθώς βρίσκεται έξω και ταβάνι έχει κάποιος το γαλανό ουρανό. Κι αν είστε τυχεροί, όπως εμείς σήμερα, μπορεί να βρείτε και καμιά οχιά σε χειμερία νάρκη.

οχιά σε χειμερία νάρκη

6) Η Ιστορία
Μια μαρμάρινη πλάκα και ερείπια κτίσματος, πολύ κοντά στην Ωριά, μαρτυρούν την ύπαρξη εκκλησίας. Φυσικά, η επίσκεψη στην ¨Ωριά" συνδυάζεται ιδανικά με επίσκεψη στο Κάστρο και στον οικισμό του Παλαιού Πυλίου, την Παναγία των Καστριανών, τους Ασώματους και τον Άγιο Αντώνιο, ένα κανονικό ταξίδι στην ιστορία του τόπου μας.

Στην Ωριά θα δείτε και πέρδικες

ο ιδιοκτήτης κ. Τσαμπουνιάρης στην Ωριά

Πηγή: Βικιπαίδεια
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni